uyum

AB Ulkelerindeki Turk isciilerinin Turkiye-AB ortaklik hukukundan dogan haklari:

Bu haklar, Türkiye ile AB arasında imzalanan, Ankara Ortaklık Anlaşması, Katma Protokol (Ankara Anlaşmasının uygulanmasına dair Ek Anlaşma), 2/76, 1/80 ve 3/80 sayılı Ortaklık Konseyi Kararlarından kaynaklanmaktadır. AB'de serbest dolaşım hakkınızı henüz kullanamasanız da yukarıdaki Anlaşma ve Kararların bulunduğunuz AB üyesi ülkede size özel haklar sağladığını unutmayınız!
1/80 sayılı Ortaklık Konseyi Kararı (OKK) size ve aile bireylerinize bulunduğunuz üye ülkenin istihdam piyasasında bazı avantajlar getirmektedir. Bu Karara göre bulunduğunuz üye ülkede istihdam edildiğiniz süreler arttıkça hukuki konumunuz da güçlenmektedir. 1/80 sayılı OKK'nın aşağıda açıklanan bazı maddelerini bilmenizde büyük yarar vardır.

6. Madde:

1. Bir üye ülkenin yasal işgücü piyasasına kurallara uygun olarak girdiyseniz; · 1 yıllık yasal çalışmadan sonra aynı işveren nezdinde çalışma izninizi uzattırabilirsiniz. · 3 yıllık yasal çalışmadan sonra aynı iş kolundaki açık işlere başvurabilirsiniz. · 4 yıllık yasal çalışmadan sonra bulunduğunuz üye ülkede herhangi bir ücretli işe serbestçe başvurabilirsiniz.

2. Yıllık izinler, analık, iş kazası veya kısa süreli hastalık nedenleriyle işe gelmediğiniz süreler, yasal çalışma sürenize dahil değildir. Elde olmayan nedenlerle işe uzun süre gidemezseniz bu devamsızlığınız yasal çalışma sürenize dahil edilmez ama kazanılmış haklarınız da etkilemez.

7. Madde Sizinle birlikte oturmaya hak kazanan aile bireyleriniz; · o üye ülkede en az 3 yıllık yasal ikametten sonra, AB üyesi ülke vatandaşlarının öncelik hakkı bulunmak kaydıyla, her türlü işe başvurma hakkına, · en az 5 yıllık yasal ikametten sonra ise diledikleri her türlü ücretli işe serbestçe girme hakkına sahiptirler. Sizin ya da eşinizin bir üye ülkede en az 3 yıl yasal çalışması varsa, o ülkede mesleki eğitim görmüş çocuklarınız her türü açık işe başvurabilirler.

8. Madde Bir üye ülkenin İş ve İşçi Bulma büroları, bir istihdam açığını kendi vatandaşları ile karşılayamadıkları takdirde, AB üyesi olmayan diğer ülkeler vatandaşlarına çağrıda bulunmadan önce o ülkede işsiz olarak kayıtlı Türk işçilerine öncelik vereceklerdir.

9. Madde Bir üye ülkede yasal olarak ikamet ediyor ve çalışıyorsanız, sizinle birlikle oturan çocuklarınız genel eğitim, çıraklık ve mesleki eğitim bakımından o üye ülkenin çocuklarıyla eşit muamele hakkına sahiptir.

10. ve 11. Maddeler Bulunduğunuz üye ülke, size ve aile bireylerinize ücret ve diğer çalışma şartları bakımından AB üyesi ülkeler vatandaşları ile eşit muamele etmekle yükümlüdür. 13. Madde Bulunduğunuz üye ülkede yasal olarak ikamet edip çalışıyorsanız, o ülke sizin ve aile bireylerinizin işe girme şartlarına yeni kısıtlamalar getiremez.

Bulunduğunuz ülkede çalışma ve oturma izinlerini veren ve uzatan makamlar, sizinle ve aile bireylerinizle ilgili işlemlerde 6. ve 7. Maddelerde belirtilen süreleri dikkate almalıdır. İş ve İşçi Bulma Büroları açık işleri AB üyesi ülke vatandaşlarıyla dolduramadıkları zaman size öncelik vermelidir. Size ve aile bireylerinize çalışma hayatında, çocuklarınıza eğitimde üye ülke vatandaşlarıyla eşit muamele yapılmalıdır.

Ancak sahip olduğunuz bu hakların uygulamada dikkate alınmadığına sıkça rastlanıyor. Ayrıca üye devletler, yasalarında bu hakları dikkate alacak değişiklikleri yapmada genellikle isteksiz davranıyorlar. · Şayet, ortaklık hukukuyla sahip olduğunuz haklarının ihlal edildiğinden şüphe ediyorsanız hukuki yola başvurabileceğinizi unutmayınız! Hukuki danışmanlık aldığınız kişi ve kurumlara Ankara Ortaklık Anlaşması, Katma Protokol ve Ortaklık Konseyi Kararlarını ve vatandaşlarımızla ilgili AB Adalet Divanı Kararlarını mutlaka hatırlatınız!

1986 yılından beri Türkiye-AB Ortaklık Hukukundan kaynaklanan haklarının çiğnendiğini düşünerek bulundukları üye ülkelerin mahkemelerine başvuran bazı vatandaşlarımızın davalarının Avrupa Birliği Adalet Divanına gönderildiğini ve Divanın vatandaşlarımız lehinde önemli kararlar aldığını göz önünde bulundurunuz!

Bu Divan Kararları şimdiye kadar aşağıdaki hususlara açıklık getirmiştir:

1. Türkiye-AB Ortaklık Hukuku, AB Hukukunun bir parçasıdır. Bu nedenle Divan, Ortaklık Anlaşması ve OKK'Iar ile ilgili yorum kararları almaya yetkilidir (Demirel; C-12/86, Sevince; C-192/89).

2. 1/80 sayılı OKK'nın 6., 7. ve 13. Maddeleri doğrudan etkiye sahiptir. Bu maddelere dayanarak üye ülke mahkemelerine müracaatta bulunabilirsiniz. (Sevince; C-192/89, Eroğlu; C-355/93).

3. Çalışma izninin verilmesi oturma izninin verilmesini de gerektirir. 1/80 sayılı Kararın 6. Maddesinde belirtilen çalışma süresi koşullarını tamamladıysanız bu maddeye dayanarak çalışma izninizin yanı sıra oturma izninizin uzatılmasını da talep edebilirsiniz. (Sevince; C-192/89, Kuş; C-237/91).

1. Çalışma iznini evlenme yoluyla almış ve daha sonra boşanmış olsanız da 6. Maddedeki süre koşullarını yerine getirdiyseniz, bu maddeye dayanarak çalışma izninizin uzatılmasını talep edebilirsiniz. (Kuş; C-237/91).

2. Uluslararası kamyon şoförlüğü gibi, bir üye ülke mevzuatına göre çalışma iznine veya oturma iznine gerek bulunmadan görülen bir işte çalışmış iseniz, yasal istihdam piyasasına dahil olarak çalışmış sayılabileceğinizi ve bundan doğan haklardan yararlanabileceğinizi göz önünde bulundurunuz! (Bozkurt; C-434/93).

3. Bir Türk işçisinin çocuğu olarak bir üye ülkeye aile birleştirmesi dışındaki nedenlerle, örneğin eğitim amacıyla gelmiş olsanız bile, 7. Maddedeki "3 yıl yasal ikamet süresi"ni tamamladıysanız o ülkede dilediğiniz her türlü işe başvurabilirsiniz. Ayrıca yine bu maddeye dayanarak oturma izninizin uzatılmasını talep edebilirsiniz (Eroğlu; C-355/93).

4. Bir üye ülkede yasal olarak 4 yıl çalıştıktan sonra aynı ülkede başka bir işe girmek için kendi isteğiniz ile işinizden ayrıldıysanız; ancak hemen başka bir iş bulamadıysanız; iş ve işçi bulma bürosuna kayıtlı olmak şartıyla, o üye ülkede yeni bir iş bulmanıza yeterli makul bir süre ikamet etme hakkınız vardır (Bu süreyi üye ülkenin mahkemesi tayin eder.) (Tetik; C-171/95).

5. Bir Türk işçisinin eşi iseniz, 1/80 sayılı OKK'nın 7. Maddesindeki haklardan yararlanabilmeniz için eşinizle en az 3 yıl bir arada kesintisiz ikamet etmeniz gerekir. Ancak, elinizde olmayan nedenlerle anavatanınızda eşinizden ayrı geçirmek zorunda kaldığınız 6 ayı geçmeyen süre hak kaybına yol açmaz. Benzer şekilde, işçi eşi olarak oturma izinlerinin uzatılması esnasında üye ülkede ikamet izni olmadan geçirdiğiniz süreler de, o ülke makamları ikametinizi yasal sayarak izinlerinizi uzatmışlarsa, hak kaybına neden olmaz (Kadıman; C-351/95).

6. Bir üye ülkede çalışmaya sadece belli bir işi yapmak üzere, süresi belli bir iş sözleşmesiyle (örneğin 3 yıl süreyle aşçılık yapmak için) başlamış olsanız bile, 6. Maddedeki süre koşullarını yerine getirmiş iseniz oturma izninizin uzatılmasını talep edebilirsiniz (Ertanır; C-98/96).

7. Bir üye ülkeye eğitim amacıyla gelip, daha sonra o ülkede belli bir amaçla (mesleki becerilerinizi geliştirmek gibi), belli bir süre için işe alınmış olsanız bile, 6. Maddedeki süreleri tamamlamış iseniz, bu maddeye dayanarak oturma izninizi uzatabilirsiniz (Günaydın; C-36/96).

8. Bir Türk işçisinin üye ülkede mesleki eğitimini tamamlamış çocuğu iseniz, o ülkede herhangi bir işe başvurabilmeniz için anne ve babanızın o ülkede vaktiyle 3 yıl ikamet etmiş olması yeterlidir. Yani, iş başvurunuzu yaptığınız tarihte anneniz ya da babanızın hala o üye ülkede bulunması gerekmez (Akman; C-210/97).

9. Avrupa Birliği Adalet Divanı'nın (ABAD) 04.05.1999 tarihli kararında; · sosyal güvenlikle ilgili 3/80 sayılı Ortaklık Konseyi Kararının "muamele eşitliği"ni düzenleyen 3.1. maddesi hükmünün, üye ülkelerde doğrudan uygulanabilir nitelikte olduğu, · AB üyesi ülkelerde çalışan Türk uyrukluların ve yanlarındaki aile fertlerinin, bu ülkelerin idari ve yargı mercileri önünde, bu hükme dayanarak hak talebinde bulunabilecekleri, · Ancak 3/80 sayılı Kararın 3.1. maddesinin doğrudan etkiye sahip olduğu söylenerek bu kararın alındığı tarihten önceki süreler için hak talebinde bulunulamayacağı, sadece bu kararın alındığı tarihten önce hak talepleriyle ilgili hukuki prosedürü veya buna eşdeğer işlemleri başlatmış olan kişilerin bu hükmün dışında oldukları, hüküm altına alınmıştır (Sürül; C 262/96).

ABAD’ın Almanya’da yaşayan ve işlediği suç nedeniyle sınır dışı edilen Ömer NAZLI isimli vatandaşımız lehine verdiği karar AB üyesi ülkelerde suç işlemeleri nedeniyle haklarında sınır dışı edilme kararı verilen vatandaşlarımız açısından son derece önemlidir. Şöyle ki: Federal Almanya'da ikamet eden Ömer NAZLI isimli vatandaşımız uyuşturucu ticaretine katıldığı iddiasıyla Hamburg Eyalet Mahkemesi tarafından 1 yıl 9 ay hapis cezasına çarptırılmış ve Alman makamları bu durum nedeniyle kendisinin 1/80 sayılı OKK'nın 6'ıncı maddesi, 1'inci fıkrasından kaynaklanan haklarını kaybettiği gerekçesiyle sınır dışı etmek istemişlerdir.
Bunun üzerine vatandaşımız Ulusal Mahkemeye başvurmuş ve Ulusal Mahkeme ön karar verilmesi talebiyle konuyu Avrupa Birliği Adalet Divanına intikal ettirmiştir.

Dava AB Adalet Divanınca Şubat 2000 ayı içinde sonuçlandırılmış ve AB Adalet Divanı adı geçen vatandaşımızla ilgili olarak almış olduğu C-340/97 sayılı Karar’la, Avrupa Birliğine üye bir ülkede yasal olarak 4 yıldan fazla aralıksız çalışan, bir suçla ilgili olarak gözaltına alınan ve bu süre zarfında işinden ayrılmak zorunda kalan bir Türk vatandaşının Türkiye-AET arasındaki 1/80 sayılı Ortaklık Konseyi Kararının 6. maddesi 1. fıkrasının 3. bendinden kaynaklanan haklarını kaybetmeyeceğini, söz konusu hüküm çerçevesinde hak sahibi olan bir Türk işçisinin diğer yabancılar için de caydırıcı olacağı gerekçesiyle 1/80 sayılı OKK’nın 14. maddesine dayanarak sınır dışı edilemeyeceğini hükme bağlamıştır.
Divan söz konusu Kararıyla, vatandaşlarımızın 1/80 sayılı Karar uyarınca sahip oldukları hakların kamu yararı, kamu güvenliği ve kamu sağlığı nedenleriyle kısıtlanabileceğini öngören 14. maddeyi ilk kez yorumlayarak sınır dışı edilme konusunda Türk vatandaşlarına uygulanan kriterlerin Topluluk vatandaşlarına uygulanan kıstaslara paralel olması gerektiğini ortaya koymuştur.

Değerli vatandaşlarımız! Bu haklarınızı araştırın, öğrenin ve kullanın! Anlaşılmasında güçlük çektiğiniz hususları Müşavirliğimize danışabilirsiniz!

ALINTI